De arbeidshygiënische strategie is de basis van de Toxic Maatregelen module. Deze strategie rangschikt de maatregelen die je kunt nemen om blootstelling terug te dringen. Voor alle werkprocessen moet deze volgorde worden aangehouden als dat redelijkerwijs mogelijk is. Het begrip "redelijkerwijs" wordt in de Arbowet niet nader gedefinieerd, maar in de praktijk betekent dit dat de benadering met veiligheidsmaatregelen economisch, technisch en operationeel haalbaar moet zijn. 

Alleen in het geval van CMR-stoffen gaat de 'redelijkerwijs'-norm niet op; ook als de benadering met veiligheidsmaatregelen economisch minder aantrekkelijk is, moet je toch voor deze aanpak kiezen. In Toxic worden de blootstellingsscenario's met CMR-producten daarom gemarkeerd met het CMR-symbool:

De arbeidshygiënische strategie symbolen

Bronmaatregelen

1. Vervanging van de stof door een niet of minder gevaarlijke stof:

• Denk hierbij aan het vervangen van een benzeen-houdend product door
  bijvoorbeeld tolueen;
• Denk hierbij aan het kiezen voor elektrische heftrucks in plaats van heftrucks met
  dieselmotoren.
• Collectieve maatregelen
  Het nemen van technische maatregelen, aanpassing van werkprocessen, uitrustingen en
  materialen die de risico’s voorkomen of verminderen:
• Denk hierbij bijvoorbeeld aan het omkasten van een machine;
• Denk hierbij bijvoorbeeld aan het plaatsten van push pull ventilatie.
  

2. Collectieve maatregelen

Het nemen van technische maatregelen, aanpassing van werkprocessen, uitrustingen en materialen die de risico’s voorkomen of verminderen:

• Denk hierbij bijvoorbeeld aan het omkasten van een machine;
• Denk hierbij bijvoorbeeld aan het plaatsten van push pull ventilatie.

3. Individuele maatregelen

Het nemen van collectieve beschermingsmaatregelen bij de bron of het nemen van

organisatorische maatregelen:

• Denk hierbij bijvoorbeeld aan taakroulatie;
• Denk hierbij bijvoorbeeld aan automatische vulsystemen waardoor werknemers niet meer blootgesteld worden.

4. Persoonlijke maatregelen

Het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen door de werknemers die kunnen

worden blootgesteld aan gevaarlijke stoffen:

• Denk hierbij bijvoorbeeld aan volgelaatsmaskers;
• Denk hierbij bijvoorbeeld aan chemicaliënbestendige laarzen.

Optimalisaties in Maatregelen module

Als je op de knop 'Neem maatregelen' hebt geklikt, opent de Maatregelen Module en zie je de mogelijke optimalisaties. Per optimalisatie wordt met de bovenstaande symbolen aangegeven bij welk niveau van de arbeidshygiënische strategie de maatregel past.

Je kunt al deze optimalisaties bekijken om te bepalen welke haalbaar zijn om uit te voeren. Een voorgestelde optimalisatie bekijk je door op het oog-symbooltje aan de rechterkant van het overzicht te klikken.

Als je een scenario kiest om te bekijken, kun je onder het overzicht de voorgestelde maatregelen zien. Zodra je voor een optimalisatie kiest, kun je deze één op één overnemen, of zelf aanpassen. Klik hiervoor op 'Optimalisatie dupliceren en aanpassen'.

Eigen optimalisatie kiezen

Als je een geoptimaliseerd scenario kiest, word je eerst gevraagd een naam in te voeren voor het scenario. Let op: je kunt deze naam later niet meer wijzigen, dus denk hier goed over na. Klik vervolgens op 'Opslaan'.

Zodra je de optimalisatie hebt geselecteerd, kun je hier eventueel nog kleine wijzigingen in aanbrengen. Je ziet dit doordat de voorheen blauw aangegeven blokken nu wit zijn en er een uitklapmenu beschikbaar is waarin je eventueel nog een andere keuze kunt maken. Als je tevreden bent met de optimalisatie, klik je op 'Maak PVA voor deze optimalisatie'.

Het Blootstellingsdetail scherm

Nadat je een eigen optimalisatie hebt opgeslagen en een plan van aanpak hebt aangemaakt, kun je via het Blootstellingsdetail scherm nog meer informatie toevoegen aan de optimalisatie. Klik hiervoor op het potlood-icoon rechts boven het overzicht van de blootstelling in de optimalisatie.

Vervolgens opent zich het Blootstellingdetails scherm. Hier kun je via het drop-down menu bovenin het scherm het component selecteren waarover je aanvullende informatie hebt.

Wanneer je het juiste component hebt geselecteerd, kun je vervolgens in het veld 'Component opmerkingen' een eventuele notitie toevoegen. Je kunt ook direct vanuit dit scherm een bericht aan de redactie van Toxic sturen met aanvullende informatie over een component, bijvoorbeeld wanneer de grenswaarde niet is ingevuld, maar je wel een grenswaarde voor dit component kent.

In het Blootstellingdetails scherm kun je ook meetresultaten toevoegen. Zoals bij alle schattingsmodellen kan het nodig zijn een meting te doen om de daadwerkelijke blootstelling vast te stellen. Bijvoorbeeld wanneer uit de schatting blijkt dat de grenswaarde wordt overschreden. Wanneer je zo'n meting hebt laten uitvoeren, selecteer je in het Blootstellingdetails scherm het component en de blootstellingsroute die je hebt laten meten. Vervolgens kun je in het veld 'Meetwaarde (mg/m3)' de meetwaarde toevoegen.

Wanneer je de wijzigingen opslaat, keer je terug naar de gekozen optimalisatie en zie je dat je ingevoerde meetwaarde de geschatte waarde heeft vervangen. Toxic Maatregelen berekent dan direct hoe deze mate van blootstelling zich verhoudt tot de grenswaarde.

Het plan van aanpak

Een plan van aanpak is een integraal onderdeel van je RI&E en een handvat bij het uitvoeren van het veiligheidsbeleid.

Nadat je vanuit de optimalisatie het plan van aanpak heeft aangemaakt, worden automatisch een aantal acties aangemaakt op basis van de gekozen optimalisatie. Hier kun je zelf met de knop 'Actie toevoegen' nog aanvullende acties aan toevoegen.

Al aangemaakte of gegenereerde acties kun je verwijderen door op het prullenbak-icoon rechts in beeld te klikken. Met het potlood-icoon ernaast, kun je bestaande acties aanpassen. Hiermee kun je acties prioriteren, toewijzen aan werknemers, een budget toewijzen en een datum toevoegen waarop de actie voltooid moet zijn. Je kunt hier ook documentatie toevoegen aan een actie en notities toevoegen. Als een actie is voltooid, kun je dat hier ook aangeven.

Naast de te nemen acties bevat het plan van aanpak ook twee vrije invulvelden waarin je een 'Toelichting actieplan' en een 'Motivatie' kunt toevoegen. Als je niet kiest voor de maatregelen van het hoogste niveau uit de arbeidshygiënische strategie, moet je altijd een motivatie schrijven voor deze keuze. Dit veld biedt de mogelijkheid om aan deze eis te voldoen. Ook een eventueel restrisico kun je hier vermelden met, indien nodig, ondersteunende documentatie.

Tot slot raden we altijd aan om de gekozen maatregelen te laten controleren door een kerndeskundige. Als je nog geen kerndeskundige hebt ingeschakeld, kunnen wij je natuurlijk in contact brengen met de kerndeskundigen uit ons netwerk. Neem hiervoor gerust contact op met je vaste contactpersoon of via 070 387 01 62.

Rapportages van optimalisaties en acties

Als je een optimalisatie hebt aangemaakt, kun je deze terugvinden in het menu-item 'Maatregelen'. Je navigeert hier naartoe via het dashboard of via het uitklapmenu aan de linkerkant van je scherm. In het maatregelenoverzicht zie je voor welke scenario’s een set maatregelen is opgesteld.

In dit overzicht zie je de naam van het originele scenario met de bijbehorende geschatte blootstelling. Vervolgens zie je de naam van het scenario met de maatregelen en de bijbehorende geschatte blootstellingswaarden. Als laatste zie je de kolom met daarin de status van de te nemen maatregelen. Zo heb je snel inzicht in waar nog actie moet worden ondernomen.

Als in de meest linker kolom van het overzicht een geel toeter-icoon wordt getoond, betekent dit dat er iets is gewijzigd in de productgegevens van de producten die in dit scenario voorkomen. Dit kan bijvoorbeeld een wijziging in de productsamenstelling zijn of een wijziging in de gestelde grenswaarde. Zo'n wijziging kan invloed hebben op de effectiviteit van de gekozen maatregelen. Als je dit gele toeter-icoon ziet, ga dan naar het blootstellingsscenario om eerst daar de wijzigingen door te rekenen. Vervolgens ga je terug naar je maatregelen scenario en klik je ook hier op 'herberekenen & opslaan'. Controleer daarna altijd of de gekozen maatregelen nog steeds voldoende zijn.

Per scenario heb je een uitklapbalk met verschillende opties. Je kunt bijvoorbeeld de maatregelen bekijken die in dit scenario zijn voorgesteld. Je kunt het Plan van Aanpak bekijken, een rapportage downloaden en een WIK voor het hele scenario maken (zie ook het hoofdstuk over 'De proces-WIK'). Alle documenten zijn ook als HTML te raadplegen.

Wanneer je vervolgens klikt op het tweede tabblad, genaamd 'Acties', krijg je een overzicht te zien van alle te nemen acties. In plaats van dat ze gegroepeerd zijn per scenario, zijn ze nu één voor één onder elkaar opgesomd.

Via dit overzicht kun je gemakkelijk sorteren op de uitvoerder van de maatregelen, de status van de maatregelen en de verwachte datum waarop de maatregelen afgerond moeten zijn.

De Proces-WIK

Als je al bekend bent met Toxic, ken je waarschijnlijk ook al onze Werkplek Instructiekaarten. Deze samenvatting van het SDS (veiligheidsinformatieblad) is een praktische manier om product- en veiligheidsinformatie per product te delen met de medewerkers. In de praktijk worden echter vaak meerdere producten per werkproces gebruikt, dus zijn ook meerdere WIK's nodig. Met de Maatregelen Module van Toxic behoort dit tot het verleden.

Als je een optimalisatie hebt geselecteerd, wordt er automatisch een proces-WIK aangemaakt. Deze proces-WIK combineert de risico's van de verschillende producten in je scenario, zodat je maar één document per werkplek hoeft aan te bieden.

De proces-WIK omvat:

1. Een overzicht van de producten die gebruikt worden in het werkproces en de bijbehorende CLP-symbolen.
2. Informatie over de locatie waar het werkproces plaatsvindt.
3. Risico-, preventie- en Eerste Hulp Bij Ongelukken (EHBO) informatie voor alle blootstellingsroutes en bij brand. Deze informatie is in de proces-WIK gecombineerd voor alle producten.
4. De Hazard (H)-zinnen die horen bij de producten in dit werkproces.
5. De persoonlijke beschermingsmiddelen die werknemers moeten dragen wanneer zij hier werken.
6. Algemene voorzorgsmaatregelen die bij deze werkplek horen.

Dankzij deze proces-WIK hoeven medewerkers slechts één document te raadplegen voor alle relevante veiligheidsinformatie bij dit werkproces. Dit maakt het voor hen eenvoudiger om de veiligheidsinformatie te begrijpen en toe te passen.

Voorbeeld 1 – MdK 001

In dit scenario gaat het om een buitenlocatie zonder lokale afzuiging. Er worden twee producten gebruikt: een siliconenspray en een alcoholreiniger. Voor beide producten is PROC 11 geselecteerd, wat 'niet-industrieel spuiten' betekent. In dit scenario zijn nog geen persoonlijke beschermingsmiddelen toegevoegd.

De initiële blootstelling is te hoog, voornamelijk vanwege de alcohol reiniger: er wordt 155,08% van de grenswaarde bereikt voor inademing. Wat betreft huidblootstelling is het percentage echter laag genoeg; hier wordt slechts 18,74% van de grenswaarde bereikt.

Klik op 'Neem maatregelen' en vervolgens worden er drie optimalisaties weergegeven die allemaal invloed hebben op de blootstelling door inademing. De arbeidshygiënische strategie blijft gehandhaafd in de volgorde van de voorgestelde optimalisaties:

Volgens de prioritisering van de arbeidshygiënische strategie bekijk je eerst de eerste optimalisatie. Door op het oog-symbool naast de eerste optimalisatie te klikken, kun je de voorgestelde maatregelen bekijken. Hieruit blijkt dat er wordt voorgesteld om de werkzaamheden binnen te gaan uitvoeren en gebruik te maken van lokale afzuiging:

Het verplaatsen van de werkzaamheden naar binnen is echter geen optie voor dit bedrijf. Daarom kijken we naar de volgende set maatregelen. Hier wordt voorgesteld om de duur van de taak aan te passen:

Deze optie is wel een mogelijkheid voor het bedrijf in kwestie, dus zij selecteren dit scenario

door de optimalisatie te dupliceren en aan te passen:

Vul je eigen naam voor de optimalisatie in, kies voor een inhoudelijke beschrijving van de voorgestelde maatregelen, zoals: `MdK001: Beheersing door taakroulatie.` Daarna wordt het voorgestelde scenario geopend met de mogelijkheid om hier nog wijzigingen en aanvullingen te doen.

Het programma neemt je terug naar het eerste niveau in de arbeidshygiënische strategie, namelijk de bronmaatregelen. In dit scenario worden CMR-producten gebruikt. Helaas is er geen vervangend product dat dezelfde eigenschappen heeft als de combinatie van deze twee producten. Dit moet nu worden ingevuld, waarbij aangegeven moet worden dat er onderzoek is geweest naar potentiële vervangende producten, dat er contact is geweest met de leverancier en/of dat er andere activiteiten zijn ondernomen om tot vervanging te komen. Vul dit in per product. Let erop dat je in de balk boven het scenario zowel het eerste als het tweede product selecteert.

Het is belangrijk dat je zorgvuldig stilstaat en een grondige onderbouwing geeft als je besluit een CMR-product niet te vervangen! Ook bij andere chemische producten krijg je deze vragen voorgeschoteld, omdat er altijd onderzoek gedaan moet worden naar de mogelijkheden voor het vervangen van een product.

Nadat je deze vragen hebt ingevuld, zie je per niveau de voorgestelde maatregelen. Je kunt deze eventueel nog aanpassen, maar let er goed op hoe deze aanpassingen de blootstellingsschatting kunnen beïnvloeden.

Klik nu op 'Maak PVA voor deze optimalisatie'. Vervolgens zie je een pop-up scherm waarin je moet bevestigen dat je een Plan van Aanpak (PVA) wilt opstellen. Per scenario kun je maar één PVA hebben. Dus zodra je er een opstelt, kun je alleen nog in dit PVA werken, tenzij je alle tot dan toe genomen stappen ongedaan maakt en helemaal opnieuw begint.

Als je het plan van aanpak accepteert en op 'Doorgaan' klikt, opent de eerste versie van het Plan van Aanpak. Hierin zie je de te ondernemen acties staan. Ook zie je hier de velden voor het invullen van een aanvullende motivatie voor het kiezen van deze optimalisatie. Je kunt aangeven of het restrisico voldoende is afgedekt en je kunt invullen welke arbeidshygiënist je heeft ondersteund bij het uitvoeren en controleren van de maatregelen.

Door op de potlood-iconen rechts van de acties te klikken, kun je aanvullende informatie toevoegen voor de uit te voeren acties. Dit omvat het toewijzen van taken en het opstellen van deadlines voor deze acties. Ook kun je hier aangeven wanneer een taak is afgerond en de maatregel dus is geïmplementeerd. Onderaan het scherm zie je een melding dat de door jou ingevoerde gegevens zijn opgeslagen.

Met de knop 'Actie toevoegen' boven het overzicht van acties, kun je extra acties toevoegen die niet voortvloeien uit de optimalisatie. Op deze manier kun je het overzicht van acties waar nodig verder aanvullen en/of verfijnen, waardoor je een compleet overzicht krijgt van alle te ondernemen acties om dit werkproces veiliger te maken.

Vervolgens zie je in het plan van aanpak de ingevulde informatie terug:

Tot slot

De Maatregelen Module van Toxic biedt op basis van je blootstellingsscenario's een eerste voorstel voor maatregelen die de blootstelling kunnen verminderen. Dit bespaart je veel tijd, aangezien er ontelbaar veel combinaties van maatregelen mogelijk zijn, waarbij je ook altijd rekening moet houden met de arbeidshygiënische strategie.

Onze Maatregelen Module berekent direct de geschatte reductie van de blootstelling. Met deze informatie kun je goed voorbereid het gesprek aangaan met je arbeidshygiënist, voor een laatste controle en bevestiging van de voorgenomen maatregelen.

Met het ingebouwde en (deels) automatisch gegenereerde plan van aanpak, voldoe je ook direct aan dit onderdeel van de RI&E plicht. Dankzij de rapportages heb je ook eenvoudig grip op de lopende projecten om de blootstelling te verminderen. Op deze manier maak je jouw organisatie aantoonbaar veiliger om te werken.

FAQ

Wat is de arbeidshygiënische strategie in de Maatregelen-module? 

De arbeidshygiënische strategie is een hiërarchische benadering voor het kiezen van maatregelen om blootstelling te beheersen. Bovenaan staan maatregelen die de voorkeur hebben. Andere maatregelen kunnen worden gekozen, maar moeten worden onderbouwd waarom de voorgeschreven volgorde niet is aangehouden.